انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد

با توجه به بحران فعلی آب و ضرورت تدوین منابعی در جهت مدیریت این بحران و نیز به‌سبب آسان‌سازی شرایط دسترسی عموم مخاطبان به این منابع،‌انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد با درک این ضرورت،‌ کتاب «مدیریت پایای آب زیرزمینی» را به صورت الکترونیک و به‌طور رایگان منتشر کرد.

آب عامل اصلی آبادانی بوده، و آبادانی بدون آب قابل‌تصور هم نیست. آب، کالایی با ارزش اقتصادی بالا و غیرقابل‌جایگزین است؛ علاوه‌براین، آب نیاز روزمره انسان، سایر جانداران و اکوسیستم است. درحقیقت، این ماده حیاتی، نه‌تنها زیربنای توسعه اجتماعی و اقتصادی هر منطقه‌ای است، بلکه تمدن بشری مدیون آب است.

بهره‌برداری مطلوب و بهینه از منابع، امکانات و ثروت‌های خدادادی، بدون اشراف همگانی بر آن و برنامه‌ریزی منطقی، علمی و جامع، امکان‌پذیر نیست. در این راستا، شناخت کامل وضعیت موجود، تنگناها، محدودیت‌ها، استعدادها و قابلیت‌ها و نیز هم‌افزایی و همراهی تمامی ذینفعان و کنشگران، امری ضروری برای تعیین راهبردهای اساسی و سیاست‌های اجرایی در جهت توسعه پایا است.

این کتاب به چگونگی دستیابی به تعادل‌بخشی منابع آب‏ زیرزمینی پرداخته، و به‌عنوان بخش اصلی آن، تغییر رویکرد در ساختار مدیریت آب‏ زیرزمینی را مورد تأکید قرار داده است. برای درک بهتر چگونگی این دستیابی به تعادل‌بخشی، دو مثال عملی ارائه شده است: «تجربه کالیفرنیا» در متن اصلی کتاب و «تدبیر آب مشهد» در ضمیمه آن. بازخوانی نتایج این تجارب و دیگر تجارب موفق در حوزه مدیریت آب‏ زیرزمینی نشان از این دارد که «مدیریت پایای آب‏ زیرزمینی» جز با اتکا بر «معیارهایی معقول» و «مشارکت جوامع محلی» قابل‌دستیابی نمی‏باشد. هر دو تجربه، با سازوکاری مناسب سعی در جلب مشارکت مردم در ساختار تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و نیز تدوین مبانی یا معیارهای پایایی بوده‌اند. سطح اقدامات صورت پذیرفته (و درحال پیشرفت) در کالیفرنیا بسیار جلوتر از آنچه که در مشهد انجام یافته می‌باشد. اما هر دو مبتنی بر نگاهی محلی بوده و بر واگذاری حداقل بخشی از امور به کنشگران تأکید دارند؛ و لذا به توانمندسازی جوامع محلی پرداخته‌اند. به‌عبارت دیگر، سازماندهی و توانمندسازی کنشگران برای قبول تدریجی سطوح مختلف مدیریت منابع آب‏ زیرزمینی از مبانی اولیه برای حرکت به‌سمت پایایی آب‏ زیرزمینی می‌باشد که جزئیات بیشتر آن در این کتاب تشریح شده است.

این کتاب در قسمت دانلود قابل دریافت است.